Trần thế cứ vui đi,còn tôi, sẽ không bao giờ quay trở lại
Dương
Bích Liên dấn thân và hiến dâng cho nghệ thuật đến mức lơ đãng, quên cả
đời sống hạnh phúc tình cảm riêng tư của mình. Ông sống độc thân, khép
kín, gần như tách biệt với thế giới bên ngoài... Khi giật mình tỉnh ra
và có ý muốn lấy vợ thì tóc ông đã bạc trắng .
Tuy nhiên, như một
nghịch lý, ông cũng có một vài mối tình riêng, kín đáo, đầy trắc ẩn
trong cuộc đời giàu tâm tư của người nghệ sĩ - trí thức. Cuối đời, sức
khỏe ông suy sụp nhanh. Trong đó ,phần lớn do tác hại của những chén
rượu mạnh đã góp phần tàn phá cơ thể vốn mong manh, phong trần của
người nghệ sĩ.Vài ngày trước khi chết,ông triền miên uống rượu và hầu
như hoàn toàn "tịch cốc" (chữ ông đã dùng để nói là ông không thiết ăn
gì nữa) Ông đã "Chết nằm như mơ" . Cái chết của ông chỉ được biết đến
khi những người hàng xóm gõ cửa nhà ông mà không bao giờ còn tiếng ông
trả lời nữa.
Hình ảnh họa sĩ DBL lúc nào cũng ôm khư khư chiếc mũ
cối trong vòng tay. Hồi mới giải phóng miền Nam,ông vô chơi Sài
Gòn,Dương Bích Liên lấy làm lạ là khi đi vào khu đèn đỏ của dân ăn chơi
đất Sài Thành, DBL đi đến đâu thì các kiều nữ chân dài bỏ chạy té tác
và lảng tránh ông thật nhanh.Ngạc nhiên và phân vân quá,DBL bèn tìm một
người để hỏi cho biết nguyên nhân.Sau ông mới vỡ lẽ ra là do ông đội
cái nón cối (người Sài Gòn khi đó, không ai đội loại mũ cối này) vì thế
các bướm đêm đã tá hỏa vì tưởng họa sĩ Dương Bích Liên là cán bộ lãnh
đạo đi tuần tra .
Với một lối sống như người lập dị, bất cần
. Ông là người cô đơn,"Đời không hiểu tôi và tôi cũng không hiểu đời,vì
thế nên tôi xin thu mình nhỏ lại" Dương Bích Liên là người có tật nói
lắp,câu này ,tôi đã nghe ông lặp đi lặp lại nhiều lần .Và mỗi khi ông
chợt nghĩ ra một câu nào hay hay ,thì cứ cách vài phút ông lại nói lại
và cứ mỗi lần ông nói lại câu đó lại là... nói lắp,khiến người nghe
buộc phải thuộc lòng câu nói đó, "Chơi càng hay,vẽ càng hay" và " Chúng
mình mất hết chỉ còn nhau",rồi "Đi và về cùng một nghĩa như nhau"...
 ( chan dung Duong Bich Lien)
Giai
đoạn sáng tác sung sức nhất của Dương Bích Liên ở vào thập niên 70
,trong những năm tháng này, ông đã gửi các tác phẩm của mình tham dự
triển lãm nhưng chúng đã sớm bị loại,như bức "Hào" và bức "Bác Hồ nói
chuyện với Vệ Quốc Quân" Riêng bức thứ 2 , sau khi bị loại, người ta
không bao giờ còn thấy tăm tích tác phẩm này nữa. Bức tranh mô tả cảnh
Hồ Chí Minh đang nói chuyện với người lính Vệ Quốc Quân ở trong Chiến
khu Việt Bắc. Lý do bức tranh bị loại là họa sĩ đã vẽ người lính nhắm
mắt trong khi vị lãnh tụ đang nói chuyện.Nhưng theo cách thanh minh của
Dương Bích Liên thì chỉ khi nào người ta extreme ( cực sướng) thì người
ta thường nhắm mắt. Nhưng vào thời thời đó, chẳng có ai dám nghe theo
cách diễn giải của người họa sĩ.Người ta cho rằng ông đã tự ái và đau
buồn vì sự lạnh nhạt của nhân thế đối với những tác phẩm của mình,thế
nên về cuối đời ông đã gần như không có hứng thú sáng tác nữa.Năm
1984,Nhà nước chính thức mời bộ tứ " Sáng ,Nghiêm,Liên,Phái" tổ chức
triển lãm cá nhân. Chỉ có riêng Dương Bích Liên từ chối,do đó,lúc sinh
thời ,ông là một họa sĩ chưa bao giờ có một cuộc triển lãm nào cho
riêng mình.
Những tài liệu đáng tin cậy về Dương Bích Liên thì rất
ít nhưng những giai thoại thì nhiều. Sinh thời ,ông có rất ít bạn thân
ngoại trừ Bùi Xuân Phái và Nguyễn Sáng.
Xuất thân trong một gia
đình quyền thế và giầu có ,Dương Bích Liên là con trai duy nhất của một
ông quan tri phủ. Nhưng đến năm 17 tuổi bỗng dưng máu nghệ sĩ giời cho
đã nổi lên và ông đã muốn từ bỏ cảnh sống giầu sang để chạy theo cuộc
đời gió bụi.Ông gặp gỡ họa sĩ Hoàng Lập Ngôn vào năm 1941,khi đó Họa sĩ
Hoàng Lập Ngôn vừa thiết kế xong chiếc xe ngựa và đặt tên cho chiếc xe
tự chế của mình là " Nhà Lăn Mê Ly" ,hoạ sĩ dùng chiếc xe ngựa kéo này
làm phương tiện giao thông để đi vẽ trực cảnh khắp đó đây ,và Dương
Bích Liên đã được họa sĩ Hoàng Lập Ngôn cho nhập hội,lên xe lăn...
xuyên Việt.Nhưng chiếc xe "Nhà Lăn Mê Ly" tưởng sẽ phiêu du đất trời
dài lâu nhưng chỉ lăn được đến Thanh Hoá thì quan phủ sai người đi truy
tìm. Người nhà quan phủ tìm ra "Nhà Lăn Mê Ly" và áp giải cậu công tử
về nhà.Sau chuyến lãng du có tính chất số mệnh ấy,Dương Bích Liên đã
quyết định ghi tên theo học Trường Mỹ Thuật Đông Dương.Từ đây, Dương
Bích Liên đã bắt đầu bước vào cuộc chơi với nghệ thuật của hình và mầu.
nữ của Dương Bích Liên được xem là thành công hơn cả ,và có một thành ngữ của giới mộ điệu : " Phố Phái,Gái Liên"
Trước
khi giã từ trần thế , Dương Bích Liên đã bày tỏ nguyện vọng của mình
với bạn :" Sau này ,trong cái ngày tôi sang bên kia thế giới, tôi không
muốn có ai là người lớn,tôi muốn đến đưa tiễn tôi là hai đứa trẻ
nhỏ,một trai ,một gái,chúng ăn mặc thật correct . Chỉ có hai đứa trẻ
ấy, đi lững thững theo chiếc xe ngựa trở cái xác không hồn của tôi ra
nghĩa trang." Nhưng khi Dương Bích Liên chết, người ta đã không dám
chiều theo ý muốn đó của ông.Vài năm sau khi Dương Bích Liên chết,các
nhà làm phim đã dựng lại toàn bộ chi tiết này: có hai đứa trẻ, ăn mặc
đúng điệu (theo kiểu Châu Âu)lững thững đi theo chiếc xe ngựa trở cỗ
quan tài,vừa đi chúng vừa rắc những cánh hoa xuống hai ven đường,trong
khung cảnh của trời chiều mùa thu.Bộ phim có tựa đề là :Sắc Vàng Lặng
Lẽ.
Không luyến tiếc trần thế, nhưng thế gian luyến tiếc ông,
người họa sĩ tài hoa, người nghệ sĩ đã để lại những dấu ấn đậm sau qua
những bức họa sống mãi cùng thời gian.
BTP
\
( DBL QUA CAI NHIN CUA PQH)
|